CHEMIA

Wymagania edukacyjne

klasa pierwsza

I. Substancje i ich właściwości

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

– wylicza zasady prawidłowego i bezpiecznego zachowania  się  w pracowni chemicznej,

– stosuje zasady bezpiecznej pracy w pracowni chemicznej,

– rozpoznaje podstawowe demonstrowane szkło laboratoryjne,

– wylicza właściwości fizyczne

– wymienia zmysły pomagające identyfikować  substancje chemiczne,

– odczytuje z tablic chemicznych informacje o właściwościach fizycznych substancji,

– wymienia stany skupienia materii,

– wymienia zjawiska potwierdzające ziarnistą  budowę  materii,

– dzieli substancje na proste i złożone,

– podaje przykłady pierwiastków i związków chemicznych,

– zna podział  pierwiastków na metale i niemetale,

– podaje przykłady meta li i niemetali,

– zna wzór na gęstość  substancji,

– zna jednostki masy, objętości i gęstości,

– prawidłowo podstawia dane do wzoru na gęstość  substancji,

– odczytuje z tablic chemicznych potrzebne dane,

– podaje przykłady mieszanin niejednorodnych i jednorodnych,

– sporządza mieszaniny jednorodne i niejednorodne,

– definiuje pojęcia: mieszanina substancji, mieszanina niejednorodna, mieszanina jednorodna,

– rozróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych,

– wymienia metody rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych3

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń:

– podaje znaczenie wybranych piktogramów,

– nazywa proste czynności laboratoryjne,

– definiuje pojęcia: materia, substancja, właściwości fizyczne, chemicz -ne,

– opisuje właściwości wskazanej substancji,

– wymienia właściwości typowe dla poszczególnych stanów skupienia,

– opisuje różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym,

– posługuje się symbolami chemicznymi: H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn,Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg,

– określa właściwości metali i niemetali,

– wymienia cechy charakterystyczne dla metali,

– wymienia metal, który występuje w temperaturze pokojowej w stanie ciekłym,

– wymienia metale, które mają inną barwę  niż srebrna,

– przeprowadza bardzo proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć:

masa, gęstość, objętość

– prawidłowo stosuje odczytane dane z tablic chemicznych,

– definiuje pojęcia: sączenie, sedymentacja, dekantacja, krystalizacja,

destylacja, odparowanie rozpuszczalnika.

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń:

– wyjaśnia pojęcie piktogramu,

– wymienia zastosowanie poznanego szkła laboratoryjnego,

– wymienia własciwości kilku wskazanych substancji i wskazuje te spo śród nich, które są charakterystyczne dla danej substancji,

– wyjaśnia za pomocą  rysunku, na czym polegają  procesy: topnienia, parowania i skraplania,

– wyjaśnia, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia,

– wyjaśnia sposób tworzenia symboli chemicznych,

– bezbłędnie posługuje się symbolami chemicznymi,

– wyjaśnia różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym,

– odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości,

– wyjaśnia związek między zastosowaniami danej substancji a jej

właściwościami,

– przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość,

objętość

– wyjaśnia pojęcia: sedymentacja, dekantacja, sączenie (filtracja),

– definiuje pojęcia: chromatografia, adsorpcja,

– wylicza właściwości składników substancji pozwalające zastosować  daną metodę do ich rozdziału,

– wymienia właściwości składników mieszaniny, dzięki którym można je rozdzielić metodą destylacji,

– opisuje budowę  zestawu do destylacji.

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń:

– określa znaczenie wszystkich piktogramów,

– projektuje i przeprowadza proste doświadczenie chemiczne

– rozpoznaje bezbłędnie demonstrowane szkło laboratoryjne,

– opisuje bezbłędnie właściwości  fizyczne wskazanej substancji,

– identyfikuje poznaną substancję na podstawie podanych właściwości

fizycznych,

– projektuje doświadczenia potwierdzające ziarnistość  materii,

– projektuje doświadczenie pozwalające stwierdzić, czy dana substancja jest prosta, czy złożona,

– projektuje doświadczenie pozwalające zbadać właściwości metali i

niemetali,

– przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość,

objętość  z zamianą  jednostek masy,

– projektuje doświadczenie, które należy przeprowadzić, aby rozdzielić podaną  mieszaninę,

– projektuje doświadczenie pozwalające rozdzielić mieszaninę

 (np. kredy i soli kamiennej) za pomocą  zastosowania kilku metod.

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń:

– bierze udział  i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i

pozaszkolnych,

– samodzielnie poszerza swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł

 informacji,

– rozwiązuje zadania i problemy w sposób nowatorski i oryginalny,

– rozwiązuje zadania z wykorzystaniem pojęć: gęstość, masa, objętość ze zamianą  jednostek objętości i gęstości.

II. Wewnętrzna budowa materii

Wymagania na ocenę  dopuszczającą

Uczeń:

– wskazuje, jaki rodzaj drobin nazywamy atomami,

– wymienia cząstki wchodzące w skład atomu,

– opisuje budowę  atomu (jądro i krążące wokół niego elektrony),

– definiuje liczbę atomową i masową,

– definiuje pojęcia: izotop, wartościowość

– podaje przykłady izotopów,

– zna pojęcia: powłoka walencyjna i elektrony walencyjne,

– wymienia na podstawie układu okresowego gazy szlachetne,

– dzieli izotopy na naturalne i sztuczne oraz trwałe i promieniotwórcze,

– wymienia dziedziny życia, w których znalazły zastosowanie izotopy

 promieniotwórcze,

– przedstawia skutki działania promieniowania na organizmy żywe,

– definiuje prawo okresowości,

– potrafi  podać położenie pierwiastka w układzie okresowym i odwrotnie,

– potrafi wskazać  metale i niemetale w układzie okresowym,

– odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę  atomową),

– podaje przykłady cząsteczek,

– interpretuje zapisy takie, jak np. O2, 2 O, 2 O2,

– wie, że atom, tracąc elektrony, zyskuje nadmiar  ładunków dodatnich i staje się jonem dodatnim,

– wie, że atom, przyjmując elektrony, zyskuje nadmiar  ładunków

ujemnych i staje się jonem ujemnym5

– poda je przykłady związków o budowie jonowej,

– rozróżnia wzory sumaryczne i strukturalne,

– pisze wzory sumaryczne na podstawie wzorów kreskowych związków chemicznych,

– odczytuje wartościowości pierwiastków ze wzoru strukturalnego

 (kreskowego),

– ustala na podstawie modelu wzory cząsteczek,

– zna pojęcie masy cząsteczkowej,

– zapisuje na podstawie modelu odpowiednie ilości cząsteczek i

atomów.

Wymagania na ocenę  dostateczną

Uczeń:

– definiuje pojęcie pierwiastka chemicznego,

– podaje charakterystykę cząstek budujących atom,

– podaje zależności  między liczbą protonów i elektronów w atomie,

– podaje cząstki, które wchodzą  w skład jądra,

– definiuje pojęcia: powłoka elektronowa, masa atomowa (jako średnia mas atomów  danego pierwiastka z uwzględnieniem  jego składu

izotopowego), wspólna  para elektronowa, wiązanie jonowe,

– oblicza liczbę neutronów, znając liczbę atomową  i masową  izotopu,

– zapisuje symbolicznie izotopy pierwiastków,

– zaznacza w zapisie konfiguracji elektronowej powłokę  walencyjną i elektrony walencyjne,

– opisuje promieniowanie

– definiuje zjawisko promieniotwórczości naturalnej,

– definiuje pojęcia: okres połowicznego rozpadu, wiązanie atomowe

 (kowalencyjne),

– wie, kto jest twórcą układu okresowego,

– wie, że rząd poziomy układu okresowego to okres, a pionowy to grupa,

– wie, że grupy 1, 2 i od 13 do 18 to grupy główne,

– na podstawie układu okresowego podaje liczbę  powłok i liczbę  elektronów walencyjnych atomów,

– podaje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek: wodoru, chloru, azotu, dwutlenku węgla, wody, chlorowodoru, amoniaku,

– podaje wzory kationów i anionów,

– pisze wzór sumaryczny związku na podstawie znanej wartościowości pierwiastków,

– pisze wzór sumaryczny na podstawie nazwy tlenku,

– definiuje pojęcie masy cząsteczkowej,

– oblicza masę cząsteczkową  związków o prostej budowie,

– oblicza liczby atomów poszczególnych  pierwiastków na podstawie

 zapisu, np. 2H2, 3 CO.

Wymagania na ocenę  dobrą

Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego została wprowadzona atomowa jednostka masy,

– wyjaśnia budowę  atomu,

– wymienia oznaczenia  literowe powłok elektronowych (K, L, M, N...),

– określa liczbę cząstek wchodzących w skład atomu zapisanego

 symbolem na podstawie A i Z

– zapisuje za pomocą symbolu E atom dowolnego izotopu, znając liczby cząstek budujących  atom

– potrafi zapisać  konfigurację  elektronową  atomów wskazanych

pierwiastków w formie schematu modelu atomu, modelu uproszczonego i symbolicznego zapisu,

– ustala liczbę protonów i neutronów w atomie danego izotopu,

– określa zdolność przenikania promieniowania przez osłony,

– opisuje budowę układu okresowego,

– rozumie pojęcia: grupa, okres,

– wie, jaka jest zależność  między liczbą  porządkową  a  atomową,

– wie, jaka jest zależność  między położeniem pierwiastka w układzie okresowym a liczbą  elektronów walencyjnych jego atomów (dla grup głównych),

– na podstawie układu okresowego podaje konfigurację  elektronową  atomów pierwiastków o liczbie atomowej od 1 do 20,

– określa położenie pierwiastka w układzie okresowym na podstawie

znajomości konfiguracji elektronowej atomu tego pierwiastka,

– wyjaśnia pojęcie cząsteczki,

– opisuje, czym  różni się atom od cząsteczki

– rysuje wzory elektronowe (kropkowe i kreskowe) poznanych

 substancji,

– zapisuje w postaci równania powstawanie kationu i anionu na

przykładzie sodu, magnezu, glinu, chloru, siarki,

– wymienia właściwości związków o wiązaniach jonowych,

– rysuje wzory kreskowe na podstawie znanych wartościowości

pierwiastków,

– wie, jaka jest wartościowość  wodoru i tlenu,

– oblicza wartościowość pierwiastka w tlenku na podstawie jego wzoru sumarycznego,

– podaje nazwę  systematyczną  tlenku,

– oblicza masę  cząsteczkową  wskazanych związków chemicznych.

Wymagania na ocenę  bardzo dobrą

Uczeń:

– określa rząd wielkości rozmiarów atomów,

– podaje zależność między gramem a atomową jednostką masy,

– definiuje pojęcie nukleony,

– zna historyczne i współczesne teorie budowy atomu,

– oblicza maksymalną liczbę elektronów mieszczącą się na powłoce,

– oblicza średnią masę atomową, znając skład izotopowy,

– wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru,

– wyjaśnia rolę elektronów walencyjnych,

– opisuje konfigurację elektronową gazów szlachetnych,

– wyjaśnia bierność chemiczną helowców,

– wymienia czynniki, które wpływają na oddziaływanie promieniowania na organizm ludzki,

– omawia wkład Marii Skłodowskiej -Curie w badania nad promienio -

twórczością,

– wskazuje podobieństwo budowy pierwiastków jako jedną z przyczyn ułożenia ich w układzie okresowym,

– określa zmiany aktywności metali i niemetali w obrębie grupy i okresu,

– wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych,

– wymienia właściwości związków o wiązaniach kowalencyjnych7

– przedstawia sposób powstawania cząsteczek wodoru, tlenu, azotu, chloru, chlorowodoru, wody, amoniaku, dwutlenku węgla,

– przedstawia mechanizm tworzenia wiązania jonowego,

– porównuje właściwości związków obudowie jonowej i kowalencyjnej,

– wyjaśnia, co przedstawia wzór sumaryczny, a co wzór strukturalny,

– określa maksymalną wartościowość pierwiastka względem tlenu i

wodoru na podstawie położenia pierwiastka w układzie okresowym

(dla pierwiastków grup głównych).

Wymagania na ocenę  celującą

Uczeń:

– bierze udział i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i

pozaszkolnych,

– samodzielnie poszerza swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł

informacji,

– rozwiązuje zadania i problemy w sposób nowatorski i oryginalny,

– przedstawia samorzutne rozpady promieniotwórcze

– oblicza ilość nietrwałego izotopu, która pozostanie po określonym

czasie.

III. Reakcje chemiczne

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

– definiuje pojęcia: zjawisko fizyczne, przemiana chemiczna, substraty, produkty, reagenty, reakcje egzoenergetyczne

i reakcje endoenergetyczne,

– wymienia zjawiska fizyczne i reakcje chemiczne towarzyszące życiu codziennemu,

– podaje treść praw zachowania masy i stałości składu zwiŕzku

chemicznego,

– zna pojęcie równania reakcji chemicznej,

– wymienia zasady zapisywania równania reakcji chemicznej,

– wie, kiedy równanie reakcji jest zapisane poprawnie,

– wymienia typy reakcji chemicznych,

– wskazuje substraty, produkty i reagenty w różnych typach reakcji,

– wymienia przykłady reakcji egzoenergetycznych i

endoenergetycznych,

– wymieni

a zastosowanie reakcji spalania, które towarzyszą życiu

codziennemu.

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń:

– zapisuje obserwacje z przeprowadzonych doświadczeń,

– wymienia objawy reakcji chemicznej,

– wyjaśnia pojęcia związane ze stanami skupienia materii: sublimacja

i resublimacja, topnienie, krzepnięcie, parowanie, skraplanie,

– wykonuje bardzo proste obliczenia związane z wykorzystaniem prawa zachowania masy,

– wskazuje różnice między związkiem chemicznym a mieszaniną,

– wykonuje bardzo proste obliczenia oparte na prawie stałości składu,

– posługuje się pojęciami: indeks stechiometryczny i współczynnik

stechiometryczny,

– dobiera współczynniki w prostych równaniach reakcji,

– wymienia efekty towarzyszące reakcjom chemicznym,

– podaje przykłady różnych typów reakcji,

– zapisuje słownie przebieg reakcji syntezy, analizy, wymiany.

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń:

– wyjaśnia różnicę między zjawiskiem fizycznym a przemianą

chemiczną,

– formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń,

– zna pojęcie mola,

– wyjaśnia znaczenie prawa zachowania masy,

– oblicza masy substratów lub produktów otrzymanych w wyniku zajścia reakcji chemicznej,

– oblicza stosunek masowy pierwiastków w danym związku

chemicznym,

– wyjaśnia znaczenie prawa stałości składu w życiu codziennym,

– wykonuje proste obliczenia związane z prawem stałości składu,

– wyjaśnia pojęcie równania reakcji chemicznej,

– odczytuje równanie reakcji chemicznej,

– dobiera współczynniki stechiometryczne dowolną metodą,

– wyjaśnia, co to znaczy, że równanie reakcji chemicznej jest napisane poprawnie,

– wyjaśnia pojęcia: synteza, analiza, wymiana,

– rozróżnia reakcje egzo - i endoenergetyczne na podstawie zapisu

słownego.

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń:

– projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję

chemiczną,

– udowadnia, dlaczego dany proces jest zjawiskiem fizycznym lub

przemianą chemiczną,

– oblicza objętości substancji biorących udział w reakcji chemicznej,

– definiuje pojęcie mola,

– posługuje się interpretacją molową symboli  i wzorów chemicznych,

– zapisuje przebieg reakcji chemicznej, używając symboli pierwiastków i wzorów związków chemicznych,

– układa równanie reakcji, które jest zapisane słownie,

– układa równania reakcji np: rozkładu wody, syntezy siarczku cynku,

– projektuje doświadczenia pokazujące przebieg reakcji syntezy, analizy i wymiany, zapisuje obserwacje i formułuje wnioski, pisze odpowiednie równania tych reakcji.

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń:

– bierze udział i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i

pozaszkolnych,

– samodzielnie poszerza swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł

informacji,

– rozwiązuje zadania i problemy w sposób nowatorski i oryginalny,

– oblicza liczby moli atomów i cząsteczek, wykorzystując liczbę

Avogadro,

– ustala wzór związku chemicznego na podstawie stosunku masowego pierwiastków w tym związku,

– oblicza pierwiastkowy skład procentowy związków chemicznych.

Oceny cząstkowe z prac punktowanych zgodnie ze statutem szkoły są oceniane według następującego schematu

100%-celujący

90%-99%-bardzo dobry

75%-89%-dobry

50%-74%-dostateczny

30%-49%-dopuszczający

mniej niż 30%-niedostateczny

Formy sprawdzania wiedzy:

ocenę o wadze "1" uczeń otrzymuje za kartkówki z maksymalnie

 3 ostatnich lekcji, prace dodatkowe, zadania domowe, aktywność na lekcji, ćwiczenia

 ocenę o wadze "2" uczeń otrzymuje za prace pisemne z 4 -5 lekcji

ocenę o wadze "3" uczeń otrzymuje za pracę pisemną z całego działu

01.09.2014 Wojciechowska-Adamska Ewelina

Wymagania edukacyjne

klasa druga

IV. Powietrze to mieszanina gazów

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

– wie, że powietrze to jednorodna mieszanina gazów,

– wymienia składniki powietrza, których zawartość procentowa jest

niezmienna w długich odstępach czasu,

– wymienia właściwości powietrza,

– dzieli reakcje na reakcje przebiegające szybko i wolno,

– odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o azocie,

tlenie i wodorze (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową),

– podaje przykłady spalania i utleniania,

– wymienia czynniki powodujące korozję,

– wymienia sposoby zapobiegania korozji,

– wylicza właściwości tlenków żelaza, wapnia i glinu,

– wylicza zastosowanie tlenków żelaza, wapnia i glinu,

– wymienia właściwości i zastosowanie tlenku węgla(IV), tlenu, wodoru i azotu,

– wie, że mieszanina wodoru i powietrza jest mieszaniną wybuchową,

– wymienia źródła zanieczyszczeń powietrza oraz sposoby ochrony

powietrza przed zanieczyszczeniami.

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń:

– wymienia składniki, których zawartość procentowa w powietrzu ulega zmianom,

– podaje zawartość procentową tlenu i azotu w powietrzu,

– opisuje doświadczenie, które udowadnia istnienie powietrza,

– definiuje reakcje spalania i utleniania,

– opisuje obieg tlenu w przyrodzie,

– opisuje znaczenie procesu fotosyntezy,

– definiuje pojęcie korozji,

– opisuje znaczenie procesu korozji w życiu codziennym i przemyśle,

– definiuje pojęcia: tlenek, tlenek metalu oraz tlenek niemetalu,

– opisuje znaczenie dwutlenku węgla dla organizmów żywych,

– wie, w jakiej pozycji należy trzymać otwarte naczynie z wodorem i

tlenem,

– wie, gdzie występują gazy szlachetne,

– wymienia właściwości i zastosowanie gazów szlachetnych,

– wylicza czynniki powodujące powstawanie dziury ozonowej.

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń:

– projektuje doświadczenie pozwalające stwierdzić, że powietrze jest

mieszaniną gazów,

– odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł

informacje o azocie, tlenie i wodorze,

– określa sposób identyfikacji tlenu,

– analizuje schemat obiegu tlenu w powietrzu,

– wymienia sposoby otrzymywania tlenu,

– wyjaśnia, dlaczego metale korodują,

– wymienia czynniki przyspieszające korozję,

– wymienia sposoby otrzymywania tlenków,

– opisuje proces utleniania tlenków,

– projektuje doświadczenie pozwalające otrzymać tlenek węgla(IV),

– projektuje doświadczenie pozwalające zidentyfikować tlenek węgla(IV),

– projektuje doświadczenie pozwalające zidentyfikować wodór,

– wyjaśnia pojęcie dziury ozonowej.

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń:

– wyjaśnia proces destylacji skroplonego powietrza jako źródła różnych gazów,

– opisuje rolę azotu w przyrodzie,

– projektuje doświadczenie, za pomocą którego można otrzymać azot z powietrza i zbadać jego właściwości,

– projektuje doświadczenie pozwalające otrzymać tlen,

– pisze równania reakcji otrzymywania tlenu,

– zapisuje słownie proces fotosyntezy i utleniania biologicznego,

– wyjaśnia proces pasywacji,

– opisuje gospodarkę metalami (technologia tembo),

– pisze równania reakcji otrzymywania tlenków, utleniania tlenków,

otrzymywania wodoru, spalania wodoru, otrzymywania tlenku węgla(IV),

– definiuje pojęcie katalizatora,

– projektuje doświadczenie pozwalające otrzymać wodór,

– wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są mało aktywne chemicznie,

– wyjaśnia pojęcia: efekt cieplarniany, smog, globalne ocieplenie

kwaśne deszcze,

– określa, jakie zagrożenia mogą wynikać z globalnego ocieplenia,

– planuje sposób postępowania pozwalający chronić powietrze przed

zanieczyszczeniem.

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń:

– bierze udział i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i

pozaszkolnych,

– samodzielnie poszerza swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł

informacji,

– rozwiązuje zadania i problemy w sposób nowatorski i oryginalny,

– przejawia aktywną postawę wobec zagrożeń środowiska

przyrodniczego,

– wymienia nazwiska uczonych, którzy po raz pierwszy skroplili

powietrze,

– rozwiązuje chemografy.

V. Woda i roztwory wodne

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

– wymienia, w jakiej postaci występuje woda w przyrodzie,

– wymienia właściwości wody,

– zna pojęcia: rozpuszczalnik, roztwór, substancja rozpuszczona,

– wymienia przykłady substancji rozpuszczalnych i

trudno rozpuszczalnych w wodzie ze swojego najbliższego otoczenia,

– definiuje pojęcia: rozpuszczalność, roztwór nasycony i nienasycony,

– korzysta z krzywej rozpuszczalności dla ciał stałych i gazów,

– definiuje stężenie procentowe,

– zapisuje wzór opisujący stężenie procentowe,

– oblicza stężenie procentowe substancji, mając podaną masę

substancji i masę roztworu,

– definiuje pojęcia: roztwór rozcieńczony i stężony,

– opisuje różnice między roztworem rozcieńczonym a stężonym,

– definiuje zatężanie i rozcieńczanie roztworu,

– wyjaśnia, jakie znaczenie ma woda dla organizmów żywych,

– wymienia różne rodzaje wód,

– wymienia źródła i rodzaje zanieczyszczeń wód,

– proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą.

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń:

– opisuje budowę cząsteczki wody,

– przedstawia wzór sumaryczny i kreskowy wody,

– odróżnia roztwory właściwe, koloidy i zawiesiny,

– podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają  się w wodzie,

tworząc koloidy i zawiesiny,

– wymienia czynniki, jakie wpływają na szybkość rozpuszczania

substancji stałych w wodzie,

– opisuje różnice między roztworem nasyconym i nienasyconym,

– wie, jak z roztworu nasyconego otrzymać nienasycony i odwrotnie,

– wymienia czynniki wpływające na rozpuszczalność  ciał stałych i

 gazów w wodzie,

– oblicza stężenie procentowe substancji, mając podaną masę

substancji i masę rozpuszczalnika,

– wymienia kolejne czynności, jakie należy wykonać w celu

przygotowania roztworu o określonym stężeniu,

– wie, jak zmniejszyć  stężenie roztworu,

– wie, jak zwiększyć zatężenie roztworu,

– omawia występowanie wody słonej i słodkiej w przyrodzie.

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń:

– przedstawia wzór elektronowy wody,

– projektuje doświadczenie mające na celu wykrycie wody w produktach pochodzenia roślinnego i minerałach,

– wyjaśnia znaczenie mniejszej gęstości lodu niż wody dla organizmów żywych,

– wyjaśnia pojęcia: rozpuszczalnik, roztwór, substancja rozpuszczona,

– projektuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie,

– wyjaśnia różnicę pomiędzy rozpuszczaniem a rozpuszczalnością,

– rysuje krzywe rozpuszczalności,

– opisuje różnice między roztworem stężonym i rozcieńczonym,

– oblicza stężenie procentowe roztworu z przeliczeniem jednostek

masy,

– oblicza masę substancji i masę rozpuszczalnika, mając podane

stężenie procentowe i masę roztworu,

– omawia obieg wody w przyrodzie,

– wyjaśnia pojęcia: utylizacja, recykling,

– planuje sposób usunięcia z wody naturalnej niektórych

zanieczyszczeń,

– wyjaśnia przyczynę zmniejszenia stężenia roztworu,

– wyjaśnia przyczynę zatężenia roztworu.

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń:

– wyjaśnia pojęcie: dipol, higroskopijność, asocjacja, woda

krystalizacyjna,

– wyjaśnia, jak polarność cząsteczki wody wpływa na jej właściwości,

– wyjaśnia, posługując się wiadomościami o budowie substancji,

dlaczego rozdrobnienie, mieszanie i podwyższona temperatura

zwiększają szybkość  rozpuszczania większości substancji stałych w

wodzie,

– wyjaśnia zjawisko stożka Tyndalla,

– wyjaśnia związek między rozpuszczaniem się w rozpuszczalniku

pewnych substancji  a budową rozpuszczalnika i substancji

rozpuszczanej,

– oblicza, korzystając z krzywej rozpuszczalności, stężenie procentowe roztworu nasyconego w podanej temperaturze,

– oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w danej ilości wody w podanej temperaturze,

– wymienia czynności, jakie powinien wykonać, aby sporządzić wykres krzywej rozpuszczalności,

– oblicza stężenie procentowe substancji, mając podaną masę

substancji, gęstość i objętość  rozpuszczalnika,

– oblicza masę substancji i objętość rozpuszczalnika, mając podane

stężenie procentowe i masę roztworu,

– oblicza stężenie procentowe roztworu, jeżeli jest podana gęstość i

objętość roztworu oraz masa substancji rozpuszczonej,

– wyjaśnia, jakie zagrożenia wynikają z zanieczyszczeń wody,

– wyjaśnia różnicę między wodą destylowaną a wodą występującą w przyrodzie.

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń:

– bierze udział i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i

pozaszkolnych,

– samodzielnie poszerza swoją  wiedzę, korzystając z różnych źródeł

informacji,

– rozwiązuje zadania i problemy w sposób nowatorski i oryginalny,

– oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zagęszczenie, rozcieńczenie roztworu, zmieszanie roztworów o różnym stężeniu,

– wyjaśnia pojęcie eutrofizacji.

2I. Wodorotlenki i kwasy

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

– dzieli tlenki na tlenki metali i tlenki niemetali,

– podaje barwy, jakie przyjmują w wodnych roztworach wodorotlenków i kwasów, wywar  z czerwonej kapusty, fenoloftaleina, uniwersalny

papierek wskaźnikowy,

– odróżnia pojęcia: zasada i wodorotlenek,

– zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków: Na OH, KOH, Ca(OH)2,

Al(OH)3,

– zna wartość ładunku kationu wodoru i anionu wodorotlenkowego,

– wymienia poznane sposoby otrzymywania wodorotlenków,

– zapisuje słownie schemat otrzymywania wodorotlenków w reakcji

aktywnego metalu z wodą i tlenku aktywnego metalu z wodą,

– wymienia wodorotlenki rozpuszczalne w wodzie,

– wymienia właściwości fizyczne wodorotlenków sodu, potasu, wapnia oraz kwasów: węglowego, siarkowego(IV), siarkowego(VI), fosforowego(V), azotowe go(V), chlorowodorowego, siarkowodorowego,

– wymienia zastosowanie poznanych wodorotlenków i kwasów,

– definiuje kwasy jako związki zbudowane z wodoru i reszty kwasowej,

– zapisuje słownie równania reakcji otrzymywania kwasów: węglowego, siarkowego(IV), siarkowego(VI), fosforowego(V), azotowego(V),

– pisze wzory sumaryczne kwasów: siarkowego(IV) i siarkowego(VI),

azotowe go(V),

węglowego i fosforowego(V), chlorowodorowego, siarkowodorowego,

– podaje nazwy kwasów na podstawie ich wzorów,

– wyjaśnia, w jaki sposób należy rozcieńczać kwas siarkowy(VI),

– dzieli kwasy na tlenowe i beztlenowe,

– podaje przykłady kwasów beztlenowych,

– wyjaśnia pojęcie: dysocjacja jonowa,

– wyjaśnia pojęcia: kwas i zasada, zgodnie z teorią S. Arrheniusa,

– w równaniu dysocjacji wskazuje anion wodorotlenkowy i kation

wodoru,

– wyjaśnia pojęcia: elektrolit, nieelektrolit,

– wymienia przykłady elektrolitów i nieelektrolitów,

– wymienia rodzaje odczynu roztworu,

– określa odczyn roztworu na podstawie barwy wskaźników: wywaru z czerwonej kapusty i papierka wskaźnikowego,

– określa odczyn roztworu na podstawie wartości skali pH,

– wymienia tlenki, które powodują powstawanie kwaśnych opadów.

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń:

– wyjaśnia pojęcia: wskaźnik, wodorotlenek, zasada,

– opisuje budowę kwasów i wodorotlenków,

– podaje barwy, jakie przyjmują w wodnych roztworach wodorotlenków i kwasów lakmus i oranż metylowy,

– tworzy nazwę wodorotlenku na podstawie podanego wzoru,

– oblicza wartościowość metalu we wzorach sumarycznych

wodorotlenków,

– ustala wzór wodorotlenku przy podanej wartościowości metalu,

– wymienia przykłady tlenków metali, które reagują z wodą, oraz takich, które z nią nie reagują,

– wyjaśnia, jakie kwasy nazywamy kwasami beztlenowymi,

– wymienia poznane wskaźniki,

– odczytuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenków poznanymi sposobami,

– projektuje doświadczenie w celu zbadania wpływu roztworów

wodorotlenków na materiały pochodzenia naturalnego,

– uzasadnia sposób rozcieńczania kwasu siarkowego(VI),

– odczytuje równania otrzymywania kwasów: węglowe go,

siarkowego(IV), siarkowego(VI), azotowego(V), fosforowego(V),

chlorowodorowego, siarkowodorowego,

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu i wapnia dwoma metodami,

– zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów: węglowego,

siarkowego(IV), siarkowego(VI), chlorowodorowego, siarkowodorowego,

– wyjaśnia, jakie kwasy nazywamy kwasami beztlenowymi,

– określa wartościowość reszty kwasowej w cząsteczce kwasu,

– wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa kwasów i

wodorotlenków,

– projektuje doświadczenie, za pomocą którego zbada żrące

właściwości niektórych kwasów,

– określa odczyn roztworu na podstawie barwy wskaźników: lakmusu i oranżu metylowego,

– wyjaśnia, jakie jony są odpowiedzialne za odczyn kwasowy i

zasadowy roztworu,

– podaje źródła emisji tlenku węgla(IV) i tlenku siarki(IV) do atmosfery,

– planuje sposoby zapobiegania emisji tlenku węgla(IV) do atmosfery.

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń:

– dzieli tlenki metali i niemetali na reagujące z wodą i niereagujące z

wodą,

– wyjaśnia pojęcia: tlenek zasadowy, tlenek kwasowy,

– wyjaśnia, od czego zależy liczba grup wodorotlenowych we wzorze

wodorotlenku,

– wymienia tlenki, które mają charakter zasadowy,

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenków poznanymi

metodami,

– wymienia właściwości fizyczne wodorotlenków miedzi(II) i żelaza(III),

– wylicza liczbę anionów wodorotlenkowych przypadających na jeden

kation w wodorotlenku,

– projektuje doświadczenie pozwalające zbadać efekt energetyczny

zachodzący podczas rozpuszczania w wodzie wodorotlenku sodu i

potasu,

– wyjaśnia przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego i obojętnego,

– projektuje doświadczenie w celu otrzymania wodorotlenku wapnia,

– wyjaśnia pojęcia: wapno palone, wapno gaszone, woda wapienna,

 mleko wapienne,

– projektuje doświadczenie w celu sprawdzenia barwy oranżu

metylowego w wodnym roztworze wodorotlenku wapnia,

– pisze równania reakcji otrzymywania kwasów: azotowego(III),

fosforowego(V),

– oblicza wartościowość pierwiastka centralnego w cząsteczkach

kwasów,

– wyjaśnia pojęcie: higroskopijność,

– przeprowadza bilans ładunków w równaniu procesu dysocjacji,

– nazywa reszty kwasowe,

– pisze równania reakcji dysocjacji kwasów i wodorotlenków,

– planuje doświadczenie, w którym sprawdzi, czy dana substancja jest elektrolitem,

– wyjaśnia, dlaczego przez wodne roztwory elektrolitów płynie prąd,

– wyjaśnia, jakie znaczenie ma znajomość odczynu roztworu,

– proponuje sposoby zapobiegania zjawisku kwaśnych deszczy.

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń:

– zapisuje wzór ogólny kwasów i wodorotlenków,

– interpretuje wzory ogólne kwasów i wodorotlenków,

– rysuje wzory strukturalne kwasów tlenowych i beztlenowych,

– wyjaśnia, dlaczego grupa wodorotlenowa jest jednowartościowa,

– projektuje doświadczenie wykazujące, że dany tlenek metalu reaguje lub nie reaguje z wodą,

– zna zasady nazewnictwa wodorotlenków i kwasów,

– zapisuje schemat powstawania wiązania w tlenkach metali,

– wymienia właściwości kwasu borowego,

– planuje doświadczenie, w wyniku którego otrzymuje kwas beztlenowy,

– zapisuje równanie procesu dysocjacji wodorotlenku i kwasu za

pomocą wzoru ogólnego,

– projektuje doświadczenie pozwalające zbadać, jak barwi się lakmus w roztworach wodorotlenków,

– zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenków poznanymi

metodami za pomocą modeli,

– wyjaśnia rolę wody w procesie rozpuszczania wodorotlenków,15

– zapisuje równania dysocjacji kwasów i zasad za pomocą modeli,

– projektuje doświadczenia w celu otrzymania wodorotlenków: sodu,

potasu, wapnia i glinu,

– wyjaśnia, dla jakich wodorotlenków nie będzie zapisywał równania

procesu dysocjacji,

– wymienia założenia teorii dysocjacji jonowej S. Arrheniusa,

– planuje doświadczenie, które pozwoli zbadać pH produktów

występujących w życiu  codziennym człowieka (żywność, środki

czystości itp.),

– analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania,

– omawia zmianę aktywności metali w grupie głównej oraz okresie

układu okresowego pierwiastków chemicznych ze wzrostem liczby

atomowej,

– rysuje modele cząsteczek kwasu węglowego, kwasów: siarkowego(IV) i siarkowego(VI), azotowego(V) i azotowego(III), węglowego,

fosforowego(V), chlorowodorowego i siarkowodorowego.

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń:

– bierze udział i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i

pozaszkolnych,

– samodzielnie poszerza swoja wiedzę, korzystając z różnych źródeł

informacji,

– wyjaśnia przebieg niektórych zjawisk w życiu codziennym,

– projektuje doświadczenia ilustrujące różnicę w aktywności

pierwiastków grupy pierwszej,

– interpretuje skrócone wzory wodorotlenków,

– opisuje sposób wykrywania białka za pomocą kwasu azotowego(V)

(reakcja ksantoproteinowa),

– dzieli elektrolity na mocne i słabe oraz zapisuje reakcję dysocjacji

mocnego elektrolitu z zapisaniem jednej strzałki i słabego, używając

wówczas zapisu strzałek w obie strony,

– wyjaśnia pojęcie: hydratacja,

– określa odczyn roztworu za pomocą stężeń jonów wodorowych i

wodorotlenkowych,

– ocenia wpływ składu zanieczyszczeń powietrza na zmianę odczynu

wody deszczowej,

– wykonuje obliczenia stechiometryczne na podstawie równania reakcji.

II. Sole

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

– wymienia przykłady soli, które mają zastosowanie w życiu

codziennym, rolnictwie

i lecznictwie,

– wymienia nazwy soli poznanych kwasów,

– dzieli sole na sole kwasów tlenowych i beztlenowych,

– we wzorze soli wskazuje kation metalu i anion reszty kwasowej,

– podaje definicję soli według S. Arrheniusa,

– wyjaśnia pojęcie: reakcja zobojętniania,

– zapisuje słownie przebieg reakcji zobojętniania,

– wymienia przykłady metali aktywnych i szlachetnych,

– wymienia poznane sposoby otrzymywania soli w reakcjach

wodorotlenków z tlenkami kwasowymi, metali z niemetalami, kwasów z metalami, kwasów z wodorotlenkami oraz kwasów z tlenkami metali,

– dzieli sole ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie na sole

rozpuszczalne, trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne,

– przeprowadza doświadczenie sprawdzające rozpuszczalność soli w

wodzie,

– opisuje przebieg reakcji strącania osadu.

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń:

– wymienia zastosowanie przykładowych chlorków, węglanów,

azotanów(V), fosforanów(V), siarczanów(VI),

– wymienia sole, które mają zastosowanie w rolnictwie i lecznictwie,

– opisuje budowę soli,

– zapisuje wzór sumaryczny soli, znając wartościowość metalu i reszty kwasowej,

– podaje nazwy soli zapisanych wzorem sumarycznym dla metali z

pierwszej, drugiej i trzynastej grupy układu okresowego,

– określa stosunek liczbowy jonów uwalnianych w procesie dysocjacji

soli,

– oblicza bilans ładunków jonów uwalnianych w procesie dysocjacji soli,

– pisze proste równania dysocjacji soli na podstawie tabeli

rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie,

– zapisuje cząsteczkowo proste równania reakcji zobojętniania,

– wyjaśnia, jaką rolę pełni wskaźnik w reakcjach zobojętniania,

– korzysta z szeregu aktywności metali,

– przewiduje, które metale reagują z kwasami,

– odczytuje równania reakcji metali z kwasami,

– pisze cząsteczkowo proste równania reakcji kwasu z metalami i

tlenkami metali,

– zapisuje słownie przebieg reakcji wodorotlenków z tlenkami

kwasowymi, metali z niemetalami, kwasów z tlenkami metali, kwasów z metalami,

– korzystając z tabeli rozpuszczalności, wymienia sole rozpuszczalne w wodzie, trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne,

– na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków ustala

wzory soli rozpuszczalnych w wodzie, trudno rozpuszczalnych i

praktycznie nie rozpuszczalnych,

– zapisuje słownie równania reakcji kwasu z solą, wodorotlenku z solą i soli z inną solą.

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń:

– wymienia sole, które mają zastosowanie w rolnictwie i lecznictwie,

– opisuje zasady tworzenia nazw soli i wzorów soli,

– ustala wzór sumaryczny soli na podstawie nazwy i odwrotnie,

– oblicza wartościowość metalu na podstawie wzoru sumarycznego soli,

– pisze równania reakcji dysocjacji soli,

– nazywa jony uwalniane w procesie dysocjacji soli,

– wyjaśnia mechanizm reakcji zobojętniania,

– pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji zobojętniania,

– pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji metali z kwasami,

– przewiduje, jak metale szlachetne zachowują się wobec kwasów,

– identyfikuje gazowy produkt reakcji metali z kwasami,

– pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji kwasów z tlenkami

metali, wodorotlenków z tlenkami kwasowymi i metali z niemetalami,

– pisze równania reakcji strąceniowych soli z kwasem w formie

cząsteczkowej,17

– zapisuje równanie reakcji wodorotlenku z solą oraz soli z solą w formie cząsteczkowej.

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń:

– na podstawie wzorów sumarycznych soli podaje ich nazwy

 zwyczajowe,

– wyjaśnia na podstawie obliczeń sumy ładunków oraz stosunku

liczbowego jonów tworzących daną sól, czy wzór sumaryczny jest

poprawny,

– zapisuje ogólny wzór soli,

– opisuje zasady tworzenia nazw soli i wzorów soli,

– wyjaśnia mechanizm dysocjacji jonowej soli,

– projektuje doświadczenie badające przewodnictwo elektryczne

wodnych roztworów soli,

– wyjaśnia, jakie sole zaliczamy do soli praktycznie nierozpuszczalnych w wodzie,

– pisze równania reakcji kwasu z wodorotlenkiem w formie jonowej

pełnej i skróconej,

– projektuje doświadczenie przedstawiające reakcję zobojętniania,

– projektuje doświadczenie pozwalające stwierdzić, czy kwasy reagują z metalami,

– wyjaśnia konstrukcję szeregu aktywności metali,

– pisze równania reakcji otrzymywania wybranej soli trzema sposobami,

– przewiduje możliwość zajścia reakcji między substancjami o

określonych właściwościach,

– projektuje doświadczenie pozwalające otrzymać związek praktycznie nierozpuszczalny w reakcji kwasu z solą,

– wyjaśnia przebieg reakcji strąceniowych,

– przewiduje przebieg reakcji strąceniowych,

– pisze równania reakcji strąceniowych soli z kwasem w formie jonowej pełnej i jonowej skróconej,

– zapisuje równanie reakcji wodorotlenku z solą oraz soli z solą w formie jonowej pełnej i jonowej skróconej,

– na postawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków projektuje

doświadczenia otrzymywania soli i wodorotlenków w reakcjach

strąceniowych.

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń:

– bierze udział i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i

pozaszkolnych,

– samodzielnie poszerza swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł

informacji,

– rozwiązuje zadania i problemy w sposób nowatorski i oryginalny,

– pisze jonowo równania reakcji otrzymywania soli w reakcji kwasu z

metalem oraz kwasu z tlenkiem metalu,

– pisze cząsteczkowo i jonowo równania reakcji soli z metalem,

– projektuje doświadczenie kwasu azotowego(V) z miedzią,

– projektuje doświadczenie, które wykazuje, że sole mogą zawierać

 wodę krystalizacyjną,

– podaje przykłady wodorosoli, hydroksosoli i soli amonowych

Oceny cząstkowe z prac punktowanych zgodnie ze statutem szkoły są oceniane według następującego schematu

100%-celujący

90%-99%-bardzo dobry

75%-89%-dobry

50%-74%-dostateczny

30%-49%-dopuszczający

mniej niż 30%-niedostateczny

Formy sprawdzania wiedzy:

ocenę o wadze "1" uczeń otrzymuje za kartkówki z maksymalnie

 3 ostatnich lekcji, prace dodatkowe, zadania domowe, aktywność na lekcji, ćwiczenia

 ocenę o wadze "2" uczeń otrzymuje za prace pisemne z 4 -5 lekcji

ocenę o wadze "3" uczeń otrzymuje za pracę pisemną z całego działu

01.09.2014 Wojciechowska-Adamska Ewelina

Wymagania edukacyjne

klasa trzecia

I. Węgiel i jego związki z wodorem

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

– definiuje pojęcia: chemia organiczna, chemia nieorganiczna,

węglowodory, węglowodory nasycone, węglowodory nienasycone,

szereg homologiczny, reakcja polimeryzacji,

– wylicza zastosowania związków organicznych,

– podaje wartościowość węgla w związkach organicznych,

– wymienia właściwości fizyczne i chemiczne metanu, etanu, etenu i

etynu,

– wymienia produkty całkowitego i niecałkowitego spalania

węglowodorów,

– podaje zastosowanie metanu, etenu i etynu,

– podaje wzór szeregu homologicznego alkanów, alkenów i alkinów,

– podaje nazwy czterech pierwszych węglowodorów z szeregu

homologicznego alkanów,

– podaje nazwy trzech pierwszych węglowodorów z szeregu

homologicznego alkenów i alkinów,

– podaje nazwy zwyczajowe etenu i etynu,

– podaje wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne czterech

pierwszych węglowodorów z szeregu homologicznego alkanów oraz trzech pierwszych węglowodorów z szeregu homologicznego alkenów i alkinów,

– opisuje właściwości i zastosowanie polietylenu,

– wymienia naturalne źródła węglowodorów,

– wymienia zastosowanie gazu ziemnego i ropy naftowej,

– zna zasady bezpieczeństwa obowiązujące przy spalaniu

węglowodorów.

13

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń:

– definiuje pojęcia: monomer, polimer,

– opisuje budowę atomu węgla,

– podaje, jakimi rodzajami wiązań mogą się łączyć atomy węgla

pomiędzy sobą, tworząc związki organiczne,

– określa rodzaj wiązania, za pomocą których łączą się atomy węgla z atomami wodoru w związkach organicznych,

– pisze równania reakcji spalania metanu, etenu i etynu przy pełnym i ograniczonym dostępie powietrza,

– podaje nazwy dziesięciu pierwszych węglowodorów z szeregu

homologicznego alkanów,

– podaje nazwy dziewięciu pierwszych węglowodorów z szeregu

homologicznego alkenów i alkinów,

– rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne dziesięciu pierwszych

węglowodorów z szeregu homologicznego alkanów,

– rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne dziewięciu pierwszych

węglowodorów z szeregu homologicznego alkenów i alkinów,

– oblicza masy cząsteczkowe alkanów, alkenów i alkinów,

– określa na podstawie wzoru sumarycznego alkanu jego stan

skupienia,

– wyjaśnia związek pomiędzy produktami spalania metanu i innych

węglowodorów a dostępem powietrza do miejsca spalania,

– opisuje właściwości chemiczne alkanów, alkenów i alkinów,

– opisuje, jak zmieniają się właściwości fizyczne alkanów ze wzrostem liczby atomów węgla w cząsteczce,

– wyjaśnia jakie niebezpieczeństwo wynika z niecałkowitego spalania

metanu oraz jakie są zagrożenia związane z ulatnianiem się metanu.

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń:

– projektuje do świadczenie pozwalające wykryć węgiel, tlen i wodór w produktach organicznych,

– wyjaśnia, jakie związki nazywamy związkami organicznymi,

– pisze wzór kropkowy metanu,

– opisuje wiązania w cząsteczce metanu,

– buduje modele cząsteczek alkanów, alkenów i alkinów,

– porównuje przebieg reakcji spalania czystego metanu i metanu

zmieszanego z powietrzem,

– zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego

dowolnego alkanu, alkenu i alkinu,

– projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory

nasycone od nienasyconych,

– wyjaśnia, na czym polega reakcja przyłączenia (addycji),

– pisze równania reakcji przyłączenia bromu i wodoru do etenu,

– pisze równania reakcji spalania i przyłączania wodoru oraz bromu przez alkeny i alkiny,

– oblicza pierwiastkowy skład procentowy węglowodorów,

– podaje przykłady zagospodarowania odpadów z tworzyw sztucznych,

– wyjaśnia, co to jest benzyna.

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego węgiel tworzy tak dużo związków chemicznych,

– podaje rodzaje nazw związków organicznych,

– wyjaśnia przyczyny bierności chemicznej metanu,

– podaje skład gazu ziemnego i ropy naftowej,

– wyjaśnia zachowanie się bromu i wodoru wobec etynu,

– podaje przykłady innych polimerów (oprócz polietylenu),

– tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów na przykładzie wzorów trzech kolejnych alkanów,

– układa wzory sumaryczne alkanów, alkenów i alkinów na podstawie wzoru ogólnego oraz znajomości liczby atomów węgla lub wodoru w

cząsteczce węglowodoru,

– wyznacza wzór sumaryczny alkanu, alkenu i alkinu na podstawie

masy cząsteczkowej danego węglowodoru,

– projektuje doświadczenie, za pomocą którego wykaże istnienie

wiązania wielokrotnego w cząsteczce etenu i etynu,

– projektuje doświadczenie pozwalające otrzymać metan, eten i etyn,

– wyjaśnia, na czym polega reakcja polimeryzacji,

– zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu,

– podaje zasady nazewnictwa alkanów, alkenów i alkinów.

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń:

– bierze udział i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i poza

szkolnych,

– samodzielnie poszerza swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł

informacji,

– wyjaśnia przebieg niektórych zjawisk w życiu codziennym,

– stosuje zdobyte wiadomości i umiejętności w sytuacjach nietypowych,

– wykonuje obliczenia stechiometryczne na podstawie równania reakcji,

– pisze równania reakcji otrzymywania innych polimerów (oprócz

polietylenu).

II. Pochodne węglowodorów

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

– wymienia nazwy poznanych grup funkcyjnych: wodorotlenowa

(hydroksylowa), karboksylowa, aminowa, estrowa,

– wymienia pochodne węglowodorów: alkohole, kwasy, estry i aminy,

– podaje wzory grup funkcyjnych,

– wymienia właściwości metanolu, etanolu, glicerolu, kwasu

mrówkowego, kwasu

octowego, estrów i amin,

– wylicza zastosowanie metanolu, etanolu, glicerolu, kwasu

mrówkowego, kwasu octowego, kwasu palmitynowego, kwasu

stearynowego, kwasu oleinowego, estrów i amin,

– opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm człowieka,

– pisze wzór sumaryczny kwasu octowego, kwasu mrówkowego,

metanolu, etanolu, glicerolu, metyloaminy, octanu etylu oraz na

podstawie wzoru sumarycznego tych związków podaje ich nazwy,

- podaje nazwę prostych soli kwasów karboksylowych na podstawie

wzoru sumarycznego,

145

– tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i

alkoholi,

– definiuje pojęcia: wyższe kwasy tłuszczowe, estryfikacja,

– na podstawie podanych wzorów wyższych kwasów tłuszczowych

podaje nazwy tych kwasów,

– we wzorze związku organicznego wskazuje określoną grupę funkcyjną i grupę węglowodorową,

– wymienia trzy metody otrzymywania soli kwasów karboksylowych.

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń:

– pisze wzór ogólny alkoholi jednowodorotlenowych, kwasów

jedno karboksylowych, estrów i amin,

– pisze równanie spalania całkowitego etanolu, metanolu, glicerolu,

kwasu octowego, kwasu stearynowego,

– podaje nazwę soli kwasów karboksylowych na podstawie wzoru

sumarycznego,

– zapisuje słownie równania otrzymywania soli kwasu octowego i

mrówkowego w reakcji kwasów z wodorotlenkami, tlenkami metali i

metalami,

– zapisuje słownie równania reakcji estryfikacji,

– opisuje zmiany właściwości fizycznych kwasów karboksylowych ze zmianą długości łańcucha,

– wskazuje we wzorze kwasu octowego, które wiązanie ulega

rozerwaniu podczas dysocjacji kwasu octowego,

– pisze wzory sumaryczne kwasów: stearynowego, palmitynowego i

oleinowego,

– podaje wzory strukturalne grup funkcyjnych,

– zapisuje wzory strukturalne i półstrukturalne metanolu, etanolu, kwasu mrówkowego, kwasu octowego, glicerolu, metyloaminy, octanu etylu.

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń:

– definiuje pojęcia: pochodne węglowodorów i grupa funkcyjna,

– buduje modele cząsteczek metanolu i etanolu, glicerolu, kwasu

mrówkowego, octowego, prostych estrów, metyloaminy i etyloaminy,

– rysuje wzory strukturalne i pół strukturalne kwasów palmitynowego,

stearynowego i oleinowego,

– wyprowadza wzór szeregu homologicznego alkoholi na podstawie

wzorów metanolu i etanolu,

– projektuje doświadczenie w celu zbadania właściwości etanolu,

– pisze równania spalania alkoholi i kwasów karboksylowych,

– pisze równania reakcji spalania niecałkowitego glicerolu

– podaje nazwę grupy węglowodorowej,

– dokonuje podziału alkoholi ze względu na liczbę grup funkcyjnych w cząsteczce alkoholu,

– podaje nazwy systematyczne kwasu mrówkowego i octowego,

– projektuje doświadczenie, za pomocą którego określi odczyn wodnego roztworu kwasu octowego i mrówkowego,

– pisze równanie reakcji dysocjacji kwasu octowego i mrówkowego,

– zapisuje w formie cząsteczkowej reakcje otrzymywania soli kwasu

octowego i mrówkowego w reakcji kwasów z wodorotlenkami, tlenkami metali i metalami,

– pisze równania reakcji przyłączania wodoru i bromu przez kwas

oleinowy,

– wyjaśnia pojęcia: kwasy jedno karboksylowe i aminy,

– wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji,

– pisze równania reakcji powstawania estrów o krótkich łańcuchach,

– pisze wzory prostych amin,

– nazywa proste aminy alifatyczne,

– projektuje doświadczenie w celu wykazania charakteru chemicznego aminy,

– opisuje czynności, które należy wykonać, aby zbadać właściwości

zasadowe amin.

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń:

– wyjaśnia, co to są pochodne węglowodorów,

– wyjaśnia tworzenie nazw grup węglowodorowych,

– pisze wzory alkoholu jedno wodorotlenowego i kwasu karboksylowego przy podanej liczbie atomów węgla w cząsteczce,

– pisze nazwy alkoholu jedno wodorotlenowego na podstawie wzoru

sumarycznego,

– wyjaśnia, o czym informują poszczególne człony nazwy

propano -1,2,3-triol,

– udowadnia, że glicerol jest pochodną propanu,

– projektuje doświadczenia, w wyniku których otrzyma sole kwasu

octowego poznanymi metodami,

– projektuje doświadczenie pozwalające stwierdzić nienasycony

charakter kwasu oleinowego,

– wyjaśnia sposób tworzenia nazw systematycznych pochodnych

węglowodorów: alkoholi, kwasów, estrów i amin,

– porównuje właściwości kwasów karboksylowych z właściwościami

kwasów nieorganicznych na przykładzie kwasu solnego,

– pisze równania reakcji powstawania estrów,

– planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać ester o

podanej nazwie.

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń:

– bierze i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych,

– samodzielnie poszerza swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł

informacji,

– wyjaśnia przebieg niektórych zjawisk w życiu codziennym,

– stosuje zdobyte wiadomości i umiejętności w sytuacjach nie typowych,

– opisuje przebieg reakcji kwasu stearynowego z wodorotlenkiem sodu,

– wyjaśnia, co to są mydła,

– określa moc kwasów karboksylowych,

– pisze równania otrzymywania soli kwasów karboksylowych (innych niż kwas octowy i mrówkowy),

– projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić alkohole

jednowodorotlenowe od wielowodorotlenowych.

16

III. Substancje o znaczeniu biologicznym

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

– definiuje pojęcia: denaturacja, wysolenie, aminokwasy,

– opisuje budowę tłuszczów jako estrów wyższych kwasów

karboksylowych i glicerolu,

– klasyfikuje tłuszcze ze względu na: pochodzenie (zwierzęce i

roślinne), stan skupienia (stałe i ciekłe), budowę cząsteczek (nasycone i nienasycone),

– wymienia przykłady tłuszczów pochodzenia roślinnego oraz

pochodzenia zwierzęcego,

– opisuje właściwości tłuszczów, skrobi, celulozy, glukozy, sacharozy,

glicyny,

– wymienia pierwiastki wchodzące w skład cząsteczek tłuszczów,

aminokwasów, białek i cukrów,

– wyjaśnia definicję: białka – związki powstające z aminokwasów,

– wylicza czynniki wywołujące denaturację białek,

– wymienia czynnik powodujący wysolenie białka,

– opisuje zastosowania glukozy, skrobi, celulozy, sacharozy,

– omawia występowanie glukozy, fruktozy, sacharozy, skrobi, celulozy w przyrodzie.

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń:

– definiuje pojęcia: koagulacja,

– opisuje zachowanie się tłuszczu podczas ogrzewania,

– pisze wzór sumaryczny glicyny, skrobi, celulozy, sacharozy, glukozy i fruktozy,

– pisze wzór strukturalny glicyny,

– wymienia przykłady poszczególnych cukrów,

– dokonuje podziału cukrów na proste i złożone,

– we wzorze tłuszczu wskazuje grupę estrową,

– opisuje budowę tłuszczów naturalnych,

– podaje na zwę systematyczną tłuszczu,

– wskazuje we wzorze aminokwasu grupę aminową i grupę

karboksylową,

– wskazuje wiązanie peptydowe,

– opisuje znaczenie glukozy, skrobi i celulozy.

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń:

– buduje model cząsteczki glicyny,

– definiuje pojęcia: peptyzacja, zol, żel,

– na podstawie nazwy tłuszczu podaje nazwy substratów, które w

wyniku połączenia tworzą ten tłuszcz,

– wymienia funkcje białka w organizmach żywych,

– planuje doświadczenie pozwalające wykryć węgiel, wodór, tlen w

białkach i cukrach,

– zapisuje ogólny wzór cukrów i tłuszczów,

– zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów

sumarycznych),

– zapisuje równanie reakcji powstawania sacharozy z cukrów prostych,

– wykrywa skrobię i białko w produktach spożywczych,

– opisuje proces fotosyntezy jako źródła glukozy i tlenu,

– identyfikuje białka za pomocą reakcji ksantoproteinowej

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń:

– wyjaśnia, dlaczego sacharoza nazywana jest dwucukrem,

– wyjaśnia różnice w budowie skrobi i celulozy,

– wyjaśnia, na czym polega proces karmelizacji,

– opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek,

– dokonuje podziału białek na białka proste i złożone,

– pisze równanie reakcji powstawania dipeptydu,

– projektuje doświadczenie w celu wykazania właściwości kwasowo -

-zasadowych glicyny,

– wymienia funkcje, które pełni białko w organizmach żywych,

– wyjaśnia pojęcie emulsja,

– planuje doświadczenie pozwalające stwierdzić nienasycony charakter tłuszczu,

– wyjaśnia, na czym polega reakcja utwardzania tłuszczu i jakie jest jej znaczenie w przemyśle spożywczym,

– wyjaśnia pojęcie: związki dwufunkcyjne,

– wyjaśnia, dlaczego aminokwasy reagują zarówno z kwasami jak i

zasadami,

– wymienia funkcje tłuszczów w organizmach żywych,

– rysuje wzory pół strukturalne tłuszczów,

– identyfikuje białka za pomocą reakcji biuretowej.

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń:

– uczestniczy i odnosi sukcesy w konkursach szkolnych i

pozaszkolnych,

– samodzielnie poszerza swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł

informacji,

– wyjaśnia przebieg niektórych zjawisk w życiu codziennym,

– stosuje zdobyte wiadomości i umiejętności w sytuacjach nietypowych,

– projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić glukozę od sacharozy,

– opisuje sposób wykrywania grup hydroksylowych w glukozie,

– omawia charakterystyczne reakcje glukozy,

– pisze równanie reakcji zmydlania tłuszczu,

– pisze równanie reakcji utwardzania tłuszczu,

– projektuje doświadczenie, którego celem jest wykrycie azotu i siarki w białku.

18 Oceny cząstkowe z prac punktowanych zgodnie ze statutem szkoły są oceniane według następującego schematu

100%-celujący

90%-99%-bardzo dobry

75%-89%-dobry

50%-74%-dostateczny

30%-49%-dopuszczający

mniej niż 30%-niedostateczny

Formy sprawdzania wiedzy:

ocenę o wadze "1" uczeń otrzymuje za kartkówki z maksymalnie

 3 ostatnich lekcji, prace dodatkowe, zadania domowe, aktywność na lekcji, ćwiczenia

 ocenę o wadze "2" uczeń otrzymuje za prace pisemne z 4 -5 lekcji

ocenę o wadze "3" uczeń otrzymuje za pracę pisemną z całego działu

01.09.2014 Wojciechowska-Adamska Ewelina